وزارت بهداشت آذربایجان که با نام وزارت بهداشت جمهوری آذربایجان هم شناخته می شود، یک سازمان دولتی است که در کابینه دولت آذربایجان قرار دارد. این وزارت مسئول تنظیم سیستم های مراقبت بهداشتی و پزشکی در کشور آذربایجان است. ریاست این وزارتخانه در شروع به کار خود بر عهده شخص، تیمور موسایف بود. این وزارتخانه در ۱۷ ژوئن سال ۱۹۱۸ میلادی در شهر باکو، پایتخت کشور آذربایجان تاسیس شده است. ما در این مقاله قصد داریم تمامی اطلاعات وزارت بهداشت آذربایجان را در اختیار شما قرار دهیم، امید که مفید فایده باشد.
نگاهی اجمالی به تاریخچه وزارت بهداشت در آذربایجان
وزارت بهداشت آذربایجان در ۱۷ ژوئن ۱۹۱۸میلادی و به دستور شورای وزیران جمهوری دموکراتیک آذربایجان به فرمان فتحعلی خان خویسکی بنا نهاده شده است. اولین وزیری که در این وزارتخانه منصوب شد، خدادت رفیعبیلی بود که از دانشگاه خارکف فارغ التحصیل شده بود. وی در سال ۱۹۰۳ ، جزو جراحان باتجربه در کشور آذربایجان محسوب میشد. در سال های نخستین، این وزارتخانه از پنج بخش تشکیل شد بود که به شرح زیر است:
- اداره مراقبت های بهداشتی شهرستان ها
- آمار مراقبت های بهداشتی
- آمار مراقبت های درمانی
- مراقبت های بهداشتی روستایی
- دفاتر دامپزشکی
خدمات وزارتخانه بهداشت در دوره جمهوری دموکراتیک در کشور آذربایجان
در طی ۲۳ ماه جمهوری دموکراتیک در کشور آذربایجان، بسیاری کارها انجام شد. مراقبت های پزشکی طی این مدت به صورت رایگان در اختیار مردم قرار گرفت. مقامات بیمارستان ها، آزمایشگاه ها وانبارهای دارو و تجهیزات پزشکی را خریداری نمودند. در طی این مدت ۳۳ بیمارستان فعال در جمهوری آذربایجان مشغول به فعالیت بودند که هر کدام از آن هابا یک پزشک، دو پیراپزشک، یک متخصص زنان و یک پرستار برای واکسیناسیون فعالیت می کردند. بر طبق آمار اعلام شده، به ازای هر ۷۵ هزار، نفر تنها یک پزشک در این کشور وجود دارد. به دلیل کمبود کادر پزشکی و امکانات بهداشتی، پزشکی، مجلس آذربایجان بودجه مالی را در این زمینه در سال ۱۹۲۰ به مبلغ ۴۳,۳۳۱,۹۵۰ منات برای تامین این بخش در نظر گرفت. این بودجه صرف ساخت ۳۵ بیمارستان جدید و ۵۶ دفتر پیراپزشکی در کشور شد. در دوران حکومت شوروی بر آذربایجان، بیمارستان ها و داروخانه های جدیدی ساخته شد. این پیشرفت ها با تجهیز و ساخت مراکز بهداشتی و درمانی، داروخانه های دولتی، آزمایشگاه های تحلیلی به منظور تهیه داروها و داروهای باکتریولوژیک، شربت ها و همچنین بررسی سوابق پزشکی در خصوص مسائل مربوط به جرم ادامه پیدا کرد. طی سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ میلادی، بخش پزشکی تقویت شده و خدمات آمبولانس جدید برای عموم افراد باز شد. در حال حاضر اساسنامه این وزارتخانه توسط رئیس جمهور حیدر علی اف به امضا می رسد.
وزارت بهداشت آذربایجان در دوره شوروی
بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تبدیل آن به آذربایجان، سیستم بهداشتی کشور به عنوان بخش مراقبت های بهداشتی شوروی رو به پیشرفت و توسعه رفت. کمیساریای مردمی بهداشت و درمان آذربایجان که به تازگی توسط مقامات شوروی تاسیس شد بود، از سنت هایی که در دوره قبل ایجاد شده بود بهره گرفت. کار و وظیفه اصلی کمیساریا مبارزه با بیماری های عفونی مثل طاعون، آبله مرغان، مالاریا و سرخک بود که در آن دوره بسیار شایع بود. محسن گادیرلی در نوامبر سال ۱۹۲۱ به عنوان وزیر بهداشت در آن زمان منصوب شد تا بتواند اصلاحاتی در این خصوص ایجا نماید. در دوره وزارت او سیستم مراقبت بهداشتی در آذربایجان ایجاد شد. توجه ویژه به آموزش پرسنل و بهبود خدمات بهداشتی در مناطق روستایی و بهسازی جزو کارهای بنیادین این وزیر در آن سال ها بود. از جمله خدمات اساسی محسن گادیرلی در زمان خدمت به شرح زیر است:
- تامین داروی جمعیت
- توسعه خدمات پزشکی برای زنان و کودکان
- تاسیس بیمارستان ها، کلینیک های سرپایی، داروخانه ها و سایر موسسات پزشکی در مناطق، مراکز مختلف و شهرک های بزرگ
- اجرای حکم ملی شدن داروخانه ها
- توزیع غذای رایگان برای کودکان
- خدمات و مراقبت های پزشکی رایگان برای مردم
تاسیس سازمان بهداشتی اپیدمیولوژیک
یکی از مهمترین خدمات محسن گادیرلی در زمان وزارت خود و برای رفع نیاز کادر پزشکی و موسسات تخصصی علمی- پژوهشی، تاسیس سازمان بهداشت اپیدمیولوژیکی دولتی زیر نظر علی بیف به عنوان بازرس بهداشت بود. بعدها و در کنار این موسسه مرکز علمی- پژوهشی ویروس شناسی، میکروب شناسی و بهداشت هم تاسیس شد. طی سال های ۱۹۲۳ تا ۱۹۷۰ موسسات پزشکی بهداشتی زیادی زیر نظر وزارت بهداشت وقف آن زمان تاسیس و راه اندازی شد که در ادامه به بیان برخی از آن ها می پردازیم:
- انستیتو پوست و بیماری های مقاربتی در باکو در سال ۱۹۲۳
- مرکز پوست و بیماریهای مقاربتی در سال ۱۹۲۶
- موسسه حمایت از مادر و کودک در سال ۱۹۲۷
- موسسه انگل شناسی پزشکی و بیماری های گرمسیری در سال ۱۹۳۱
- موسسه استراحتگاه و فیزیوتراپی در سال ۱۹۳۵
- موسسه رونتژنولوژی، رادیولوژی و آنکولوژی در سال ۱۹۴۱
- افتتاح موسسه علمی تحقیقاتی ارتوپدی و جراحی تولید مثل در سال ۱۹۴۶
تاسیس برخی مراکز درمانی منجمله بیمارستان اورولوژی، مرکز تشخیصی، مرکز جراحی مغز و اعصاب، مرکز سم شناسی، مرکز تنظیم خانواده ها هم طی سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ از جمله دستاورد های وزارت بهداشت کشور آذربایجان طی این سال ها بود.
اساسنامه وزارت بهداشت آذربایجان
فرمان اساسنامه، توسط رئیس جمهور الهام علی اف در ۲۵ مه ۲۰۰۶ امضا شد و موضوعاتی مثل ساختار و سایر مسائل و موارد مربوط به وزارت بهداشت را دربر گرفت. بر طبق فرمان امضا شده توسط رئیس جمهور، ۲ اساسنامه که در سالهای ۱۳۷۷ سال ۱۳۸۴ میلادی به قوانین وزارت بهداشت آذربایجان اضافه شده بود، بعد از پذیرش اساسنامه جدید باطل شدند. بر اساس این اساسنامه ساختار وزارتخانه تغییر کرد و بر اساس آن ، کارکنان هیئت رئیسه در این وزارت خانه ۸۷ نفر تعیین شدند.
وظایف وزارت بهداشت آذربایجان
به طور کلی وظایف اصلی در وزارتخانه، سازماندهی و تنظیم نظام سلامت در کشور برای ارائه خدمات پزشکی خوب و کافی برای مردم است. در ادامه به شرح وظایف این مرکز در کشور می پردازیم:
- تهیه و اجرای برنامه های بهداشتی دولتی
- انجام فعالیت برای بهبود بخشیدن به شرکت های پزشکی در بخش های دولتی و خصوصی
- تنظیم و راه اندازی ایستگاه های بهداشتی در سراسر کشور
- تهیه برنامه های تربیتی والدین و تنظیم خانواده
- ارائه محصولات پزشکی و داروهای شامل محصولات باکتریولوژیک، آنتی ویروس
- ارائه خدمات به بیمارستان ها
- وضع مقررات و توسعه در شبکه دفاتر داروخانه ها
- تحقیق و توسعه هرچه بیش تر در زمینه تولید تجهیزات پزشکی در کشور
- پیشگیری از بیماری های واگیردار و خطرناک در کشور
و… از جمله وظایف وزارت بهداشت آذربایجان در وزارتخانه مربوطه است.
سیستم بهداشت فعلی در کشور آذربایجان
در سال ۱۹۹۱ و پس از استقلال کشور آذربایجان، سیستم بهداشت و درمان در این کشور با مشکلات اقتصادی بسیاری روبرو شد. به همین علت کیفیت و دسترسی به خدمات پزشکی در آن دوره کاهش پیدا کرد. سنت های موروثی مدل سماشکو همچنان در شکل و ساختار بهداشت این کشور باقی مانده است. این سیستم مبتنی بر مالیات با برنامه ریزی بسیار متمرکز منابع و پرسنل، مبتنی بر ساختار سلسله مراتبی بود. دولت درصدد شد تا با تلاش خود و با انجام برخی اصلاحات ودست یابی به پروژه های مختلف، با حمایت از سازمان های بین المللی بر مشکلات خود در زمینه مراقبت های بهداشتی فائق آید. دولت آذربایجان طی سال های اخیر و با حمایت بانک جهانی، توانست به شکل چشمگیری در سیستم مراقبت های بهداشتی کشور تحول ایجاد نماید. ساخت موسسات پزشکی جدید، تجهیزات پزشکی و آموزش کار پزشکی از جمله این تحولاتی اساسی طی سال های اخیر توسط دولت آذربایجان است.
مراقبت های بهداشت عمومی در آذربایجان
طی سال های اخیر نظام بهداشتی کشور آذربایجان، پیشرفت های قابل توجهی در سیستم های مراقبت بهداشتی در کشور خود داشته است. اما همچنان به لحاظ عمومی، از مراقبت های بهداشتی عمومی ناکارآمد و کم بودجه دچار کمبود و مشکل است. بیمارستان های دولتی در این کشور، توسط دولت اداره شده و خدمات درمانی رایگان به مردم خود ارائه می نماید. برخی پلی کلینیک های اطفال و بزرگسالان هم به صورت سرپایی خدمات درمانی ارائه می نماید. بیمارستآن ها و کلینیک های تخصصی که خدمات بستری را انجام می دهند، جزو امکانات عمومی بهداشتی در این کشور هستند که بیش تر آن ها در شهر باکو، پایتخت کشور آذربایجان قرار دارند. وزارت بهداشت آذربایجان در این سال های پیشرفت های بسیاری داشت، اما همچنان دچارکاستی در نظام بهداشتی است.
ساختار سازمانی وزارت بهداشت آذربایجان
این امر یکی از وظایف اصلی دولت در خصوص تضمین مراقبت بهداشتی در کشور است. این اصل مهم در قانون اساسی سال ۱۹۹۵ میلادی جزو قوانین دولت ذکر شده است. سیستم مراقبتی بهداشتی در کشور آذربایجان به طور کلی بین وزارت بهداشت، درمان و مقامات محلی انجام می شود. موسسات ، برخی بیمارستان ها منجمله بیمارستان جمهوری، موسسات تحقیقاتی و سیستم اپیدمیولوژی، بهداشتی زیر نظر وزارت خانه بهداشت این کشور هستند. شفاخانه های محلی، پلی کلینیک های ناحیه و داروخانه های تخصصی هم زیر نظر ادارات منطقه و شهر هستند. بقیه وزارتخانه های این کشور هم علاوه بر خدمات اصلی خود، خدمات بهداشتی را نیز مدیریت می کند. از جمله مراکزی که زیر نظر وزارت بهداشت کشور فعالیت می کند، دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان است.
کلام پایانی
وزارت بهداشت در هر کشور، عهده دار مسائل بهداشتی و درمانی مردم آن کشور است. فراهم کردن امکانات و تجهیزات بهداشتی پزشکی برای عموم مردم و ارائه خدمات رایگان در مناطق محروم از دیگر وظایف یک وزارتخانه به شمار می رود. وزارت بهداشت آذربایجان هم یک سازمان دولتی است که در ساختار کابینه دولت جمهوری آذربایجان است. مسئولیت تنظیم سیستم پزشکی، بهداشتی برای مردم در آذربایجان از جمله وظایف این وزارتخانه است. مسئولیت این وزارتخانه در حال حاضر در اختیار رئیس جمهور این کشور، الهام علی اوف است. این وزارتخانه در ۱۷ ژوئن ۱۹۱۸ میلادی و به فرمان فتح علی خان خویسکی تاسیس شد. وزارت بهداشت این کشور طی سال های اخیر دچار تحولات بسیاری شده است. اما همچنان از بسیاری کمبود ها منجمله مراکز درمانی مجهز، دارو و کادر پزشکی رنج می برد. این دولت با کمک نهادها و موسسات جهانی توانسته بسیاری از این مشکلات و موانع را در سال های اخیر برطرف نماید. اما همچنان در بسیاری از موارد بهداشتی با کم و کاستی روبرو است.
برای کسب اطلاعات بیش تر اینجا کلیک کنید.
سوالات متداول
-
وزارت بهداشت آذربایجان توسط چه کسی و در چه سالی تاسیس شد؟
این وزارتخانه توسط تیمور موسایف در ۱۷ ژوئن سال ۱۹۱۸ میلادی در شهر باکو تاسیس شد.
-
اولین وزیر وزارت بهداشت آذربایجان چه کسی بود؟
خدادت رفیعبیلی اولین وزیر در وزارت خانه بهداشت این کشور بود که جزو جراحان باتجربه در کشور بود.
-
وزارت بهداشت آذربایجان در شروع به کار خود دارای چند بخش بود؟
پنج بخش- اداره مراقبت های بهداشتی شهرستان ها- آمار مراقبت های بهداشتی- آمار مراقبت های درمانی-مراقبت های بهداشتی روستایی- دفاتر دامپزشکی
-
از جمله خدمات مهم محسن گادیلری را نام ببرید؟
اجرای حکم ملی شدن داروخانه ها- توزیع غذای رایگان برای کودکان- خدمات و مراقبت های پزشکی رایگان برای مردم- تامین داروی جمعیت- توسعه خدمات پزشکی برای زنان و کودکان
-
از جمله وظایف وزارت بهداشت آذربایجان را نام ببرید؟
تهیه و اجرای برنامه های بهداشتی دولتی- انجام فعالیت برای بهبود بخشیدن به شرکت های پزشکی در بخش های دولتی و خصوصی – تنظیم و راه اندازی ایستگاه های بهداشتی در سراسر کشور- تهیه برنامه های تربیتی والدین و تنظیم خانواده – ارائه خدمات به بیمارستان ها – وضع مقررات و توسعه در شبکه دفاتر داروخانه ها – تحقیق و توسعه هرچه بیش تر در زمینه تولید تجهیزات پزشکی در کشور- پیشگیری از بیماری های واگیردار و خطرناک در کشور